Het omstandereffect
Als we over een paar jaar als alle crises zijn opgelost – de zon schijnt steeds feller – moeten uitleggen wat middenstanders waren, dan komt bij mij als eerste woord ‘graaiflatie’ naar boven. Laat me dit even uitleggen. Ik heb er alle begrip voor dat men na de pandemie weer ‘vlees op de botten’ wil kweken. Tijdens Corona hebben degenen die het gered hebben vaak ten koste van het gezin, de eigen gezondheid en een berg spaargeld flink geïncasseerd. Dat laatste woord is niet gelukkig gekozen, zie ik. Maar ik laat hem staan.
Sinds een paar maanden lijkt het erop dat de middenstand de energiecrisis misschien, af en toe, een beetje misbruikt? Ik formuleer voorzichtig. Voordat u uw haatmail stuurt, lees even terug bij ‘alle begrip’ en ‘vlees op de botten’.
Geen middenstanders zonder lagestanders. Dat zijn de mensen die tot november vorig jaar de verwarming op vijftien graden hadden en de adem inhielden tot de rekening kwam. Daar zitten mensen tussen die niet alleen vanuit duurzaamheidsprincipes kleding en meubels tweedehands kopen. Dan zijn er nog de krabbelaars – consumenten kun je ze bijna niet meer noemen – die hun toevlucht moeten zoeken tot de voedselbank. Naar verluidt gaat de Ahold-topman binnenkort een grote donatie doen.
Komen we bij de hogestanders. Blauw bloed, oud geld, nouveau riche. En onze beste bovenbazen. Toffe jongens en meisjes – toch vooral oude jongens – die zichzelf het krentenbrood toebedelen en elkaar aan de Monopoly tafel noden. Om daar vervolgens zo lang mogelijk te blijven plakken, als ware het regeringspluche. Ach, over iedereen valt wel iets te zeggen. In het kader van ‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf’ en nu de spaarrekening toch al als een op hol geslagen fruitautomaat terugloopt, ga ik meer aan goede doelen geven.
Want is het niet raar dat wij de Straatkrant verkoper met volle boodschappentassen voorbijlopen en diezelfde avond in een restaurant tien Euro fooi geven? Dat we na een vliegvakantie op de luchthaven van vertrek met ‘onze laatste centen’ nog gauw even wat prullaria of vreterij kopen? Spullen waar we goed zonder kunnen, eten waar we op dat moment niet eens trek in hebben. Ons rationeel geweten is een stoffige kaartenbak. Sluimert nog ergens bij ons neo liberaal tot slaaf gemaakten een ethisch reveil? Pas na een televisieshow kwam de burgerhulp aan Oekraïne op gang, om kort daarna weer tot een laf modderstroompje op te drogen. Wat u toen kon missen, kunt u elke maand missen – de oorlog is daar nog in volle hevigheid gaande?
We zijn omstanders, u en ik, wij allemaal. En we kunnen makkelijk wat vaker onze hand uitsteken.