Buchau
In mijn droom kwam de naam ‘Buchau’ bovendrijven, ik droom de laatste tijd over boeken. Nu eens niet over mijn debuutroman, in een mooie display, in de etalage van boekhandel Bijleveld, in Utrecht, maar over een boekenbeurs, ergens in Duitsland. Is het, bijna 80 jaar na de bevrijding, OK om de namen van concentratiekampen te verbasteren? Om beurzen te organiseren onder de naam ‘Bücherwald’, ‘Sobibook’ et cetera? Ik denk van niet. Net zo min als olijke selfies nemen bij gedenkmonumenten, Holocaust musea en Konzentrationslager. Dat zijn bijna – mijn bedoelingen zijn zuiver – sacrale plekken waar we de lessen van de geschiedenis kunnen, nee: moeten, overdenken.
Inmiddels ben ik klaarwakker. Ik zag laatst op TV een nieuwsitem over een fotograaf, of een kunstenaar – dat heb ik even niet scherp, die selfies op voornoemde plekken van Internet plukt en deze bewerkt. Hij knipt en plakt deze lompe lieden over stapels lijken, in gaskamers en achter prikkeldraad en laat ze zwart-wit helemaal opgaan in deze omgeving. Dat zal ze leren! En inderdaad: veel van deze onnadenkende otofotografen namen beschaamd contact op met de maker en lieten – na spijtbetuiging – de gewraakte foto’s verwijderen. De kracht van het beeld. Ik bedenk dit allemaal in de trein naar mijn werk. Terwijl ik op een scherm naast de deur spoorrails in ijzeren strepen onder mij door zie flitsen. Ik denk aan die rails, naar de poort, naar de tekst: ‘Arbeit macht frei’.
Laten we dus niet, nooit, namen als Auschwitz, Bergen-Belsen, Treblinka, Neuengamme commercieel geweld aandoen. Laten we de gruwelbeelden intact houden. Opdat we blijven gedenken. De oorlog zal altijd De Oorlog blijven. Al zijn er alweer veel oorlogen geweest. Al zijn er momenteel vreselijke oorlogen gaande. Ik hoop toch dat de Holocaust, de vernietiging van een volk, op georganiseerde, industriële schaal, het dieptepunt in de menselijke geschiedenis blijft. En laten we waakzaam blijven. Ook nu. Zeker nu.